Suriye’nin Türkiye, İran ve Rusya için önemi - Beril DEDEOĞLU

Rusya, Türkiye ve Ä°ran oldu. Suriye’nin çok din-mezhepli, çok etnili ve ulusal bütünlüğünü koruyan bir devlet olarak kalacağı ilan edildi. Bu, Esad’ın kent ve bölgelerin sosyolojik dokusunu zorla deÄŸiÅŸtirme siyasetinin ve olası bölünme senaryolarının sonlandırıldığı anlamına geldi.

Tarafların vekalet savaÅŸlarına son vermelerini ima eden Astana görüşmeleri, aynı zamanda Ä°ran ve Esad güçleri ile Türkiye’nin karşı karşıya gelme riskini bertaraf etme çabasını da içerdi. Bu arada ABD, muhtemelen Cenevre’de ağırlığını koyacağından Astana’da izleyici koltuÄŸunda kaldı, PYD ise oyun dışında bırakıldı.

Kazakistan’da alınan kararlar, Türkiye’nin beklentileri açısından son derece yararlı olurken ayrıca Türkiye’yi Suriye’nin geleceÄŸinde, hem siyasi hem de insani düzlemde etkili bir oyuncu haline getirdi.

İran ve Türkiye için risk

Suriye müzakerelerinin Türkiye’nin beklentilerini karşılar biçimde sürmesi, öncelikle Türkiye’nin güvenliÄŸi açısından önemli. Suriye’de istikrarsızlık sürdükçe, PKK ve DEAÅž gibi örgütlerin saldırılarına açık hale gelen Türkiye’nin bir yandan da yeni göç dalgaları riskiyle karşılaÅŸma ihtimali bulunuyor. Dolayısıyla Suriye’nin istikrara kavuÅŸması, Türkiye açısından kendisine bir alan açma meselesi deÄŸil, baÅŸkalarının kendilerine açtıkları alanlardan geri çekilmesi ve Türkiye’yi tehdit eden unsurların bertaraf edilmesi meselesi.

Bu çerçevede Ä°ran ve dolayısıyla Esad’ın geri çekilen bir pozisyonda olduklarını belirtmek gerekiyor. Ä°ran, “dövüşerek geri çekilme” yoluna Rusya tarafından zorlandıysa da, artık daha fazla ilerleme olanağı kalmadığı için de duruma razı olmuÅŸ gözüküyor. Razı olduÄŸu durum ise en azından bir süre daha Suriye’nin başında Esad’ın kalması karşılığında geri çekilme.

Kabul etmek gerekir ki, Suriye’nin istikrara kavuÅŸması Ä°ran açısından da bir güvenlik meselesi. Ancak Ä°ran açısından risk, terör ya da göç deÄŸil. Risk, tıpkı Türkiye için olduÄŸu gibi, Suriye’nin bölünme veya iç savaÅŸ ortamında Türkiye ile karşı karşıya gelme ihtimali. Ãœstelik böyle bir durumda Türkiye’nin yanında yer alabilecek baÅŸka devletler de olabilir ve Ä°ran açısından risk, tehlikeye dönüşür.

Rusya için fırsat

Suriye, Türkiye ve Ä°ran açısından yaÅŸamsal güvenlik sorunu iken, Rusya için aynı durum söz konusu deÄŸil. Rusya için Suriye bir risk deÄŸil fırsat konusu. Ukrayna’daki Rus geniÅŸlemesi sonrasında Moldova ve Bulgaristan baÅŸta olmak üzere bir dizi ülkede “Rus yanlısı” eÄŸilimlerin iktidarlara gelmesi, Orta Asya’da Çin-Rus dengesini kollayan ülkelerin giderek Rusya’ya meyil etmeleri, Kosova’daki Sırpların yeniden silahlanmaya baÅŸlamaları ve Suriye’de Rusya’nın bir kaptana dönüşmesi, bu ülkenin ne ölçüde alan geniÅŸlettiÄŸini göstermeye yetiyor.

NormalleÅŸme sonrasında Türkiye’nin Suriye’deki pozisyonunu güçlendiren Rusya’nın ABD-Türkiye gerilimlerini de kendi lehine kullandığı, Türkiye’nin “Batı’ya kızgın” halini deÄŸerlendirdiÄŸini ve kendi yanına çekebileceÄŸi bir ülke daha olduÄŸu yolunda hesaplar yaptığını düşünmek mümkün.

Rusya’nın BirleÅŸik Krallık’ın yüzyıllardır uyguladığı bir politikayı neredeyse aynen, ancak farklı araçlarla ve gayet baÅŸarılı biçimde uyguladığı söylenmeli. Kim bilir belki son dönemlerde Ä°ngiltere’nin Türkiye ilgisi tam da bu nedenle artmıştır.

STAR